Als jeugdbeschermer krijg je te maken met complexe situaties. Er is vaak al veel hulpverlening bij het gezin betrokken geweest. De Raad voor de Kinderbescherming heeft onderzoek gedaan naar de ontwikkelingsbedreiging van het kind, en ook de Rechtbank heeft zijn visie kenbaar gemaakt. Vervolgens is het aan de jeugdbeschermer om overzicht te creëren.
Janneke werkt al 17 jaar in de jeugdzorg. “Eerst bij Bureau Jeugdzorg, later bij SaVe behandelgroepen, en als gezinscoach bij het Leger des Heils. Inmiddels zit ik alweer 3,5 jaar bij DJGB in Bussum. Waarom ik blijf terugkomen naar dit vak? Omdat het, ondanks alles, het mooiste vak is dat er bestaat.”
Verklarende analyse als fundament
Onlangs kreeg ik een nieuwe zaak toegewezen met complexe echtscheidingsproblematiek. Ouders zaten muurvast in hun strijd, de kinderen stonden er letterlijk tussenin. De Raad voor de Kinderbescherming had onderzoek gedaan en de Rechtbank heeft een ondertoezichtstelling (OTS) uitgesproken. Samen met mijn gedragswetenschapper hebben we een verklarende analyse opgesteld en op papier gezet wat wij zagen als kern van de problemen: twee ouders die zo verwikkeld zijn in hun strijd, dat de kinderen daar dagelijks de dupe van zijn. De analyse hielp ons niet alleen intern, maar ook in de communicatie met ouders: dit is wat wij zien, dit is waarom er een ondertoezichtstelling is uitgesproken, en dit is wat er nodig is om verandering te realiseren.
Niet om te beschuldigen, maar om scherp te krijgen: Wat is hier aan de hand? Wat zijn de gevolgen voor de kinderen? Wat is nu nodig?
De verklarende analyse kan worden gezien als een soort van start-fundament, waar vanuit we samen met ouders verder gaan werken. Ouders weten waar ze aan toe zijn, we hebben duidelijke doelen geformuleerd, en ik kan er steeds op terugvallen in gesprekken. Het is niet alleen een reflectie van de situatie, het is ook een anker voor het hele traject.
Geen vervanging, maar aanvulling
Het is goed om te benoemen dat onze verklarende analyse niet hetzelfde is als die van zorgaanbieders. Waar zij diepgaand onderzoek doen met gesprekken en gedragswetenschappelijke input, is onze analyse gebaseerd op dossierkennis en de eerste gesprekken met ouders. Het is dus compacter, praktischer, maar nog steeds waardevol. Zeker in de eerste fase van een maatregel, waar snel duidelijkheid en richting nodig is.
Ouders weten waar ze aan toe zijn
We kijken kritisch, we wegen af, en we durven onze visie neer te zetten. Dat versterkt onze legitimiteit, maakt de noodzaak van de maatregel inzichtelijk en maakt duidelijk waar we naartoe willen. Het helpt ons ook in de verantwoording van onze keuzes richting gemeenten en rechtbanken.
De verklarende analyse is voor mij een waardevol instrument. Het vraagt tijd en inzet, maar het biedt structuur, legitimiteit en richting. Niet alleen voor ons als professionals, maar ook voor de ouders en kinderen met wie we werken. En uiteindelijk is dat waar het om draait.
